Eğitim Nedir?Eğitsel İşler - 1

Eğitim nedir? sorusu "Eğitsel İşler" serisinin ilk konusu.

En geniş anlamıyla bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme süreci olarak tanımlanır. Bu tanımda eğitimin amacı nedir? Davranışlar neye göre değiştirilmelidir? Bu değişiklikleri kim istemektedir? Gibi soruları sorduğumuzda 3 önemli unsur ile karşılaşırız. Bunlar;

o   İstendik

o   Kasıtlı

o   Planlı

Bireyde arzu ettiğimiz davranış değişikliği süreci birileri tarafından istenmiş olmalı, planlanmış olmalı ve kasıtlı bir eğitim süreciyle yönetilmiş olmalı.

Formal ve İnformal Eğitim

Eğitim formal ve informal olarak ikiye ayrılabilir. İnformal eğitim sokakta, ailede rastgele, plansız ve kasıtsız olarak meydana gelen eğitim süreçleridir. Formal eğitimde ise planlı ve kasıtlı bir eğitim süreci söz konusudur. Bu süreçte ünitelendirilmiş yıllık planların, ders planlarının, belirlenen öğretim yöntem ve tekniklerinin olduğu, kontrol altında olan bir süreçtir. Ancak eğitim informal ve formal eğitimden sadece birisi değildir. Bu ikisi arasında bir yerlerde konumlanır. Bir ebeveyn evinde, evladına kendisinin planladığı şekilde, bilinçli bir şekilde eğitim verirse bu eğitim informalden formale doğru kayacaktır. Bir öğretmen derse hazırlıksız gelip, ne işleyeceğine, hangi yöntemle anlatacağına ders anında ya da hemen öncesinde karar verirse, formalden informale kayan bir eğitim süreci ile karşılaşmış oluruz.

Blogun konusu tabii ki formal eğitim. Kasıtlı ve planlı süreçte, kastı olan, planlayan ve bireylerin davranışlarının hangi yönde değişmesi gerektiğini isteyen kimdir? Aslında açıkça istendik’teki isteyen kimdir?

---

İstendiği İsteyenler Kimdir?

Bu soruya iki türlü yanıt verebiliriz. Birincisi teorik, ikincisi pratik. Teorik olarak istendik yönde davranış değişiklikleri belirlenirken eğitimin temelleri dikkate alınabilir. Bu temellere göz atalım;

Eğitimin Temelleri

o   Felsefi Temeller (Esasicilik, ilerlemecilik, yeniden kurmacılık vb.)

o   Toplumsal Temeller (aile, toplum, toplumsal kurumlar vb.)

o  Tarihsel Temeller (ilk çağlarda eğitim, medreselerde eğitim, modern kitlesel eğitim vb.)

o   Hukuki Temeller (Eğitim hakkı, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi vb.)

o   Psikolojik Temeller (gelişim psikolojisi, okul öncesi, somut öğrenme, soyut öğrenme dönemleri vb. her gelişim düzeyine uygun eğitim verilmesi gerekliliği)

o Politik Temeller (Her toplumda devlet yönetimini üstlenen politik kurumlar, vatandaşların kendi politik görüşlerini benimsemesini isterler. Bu süreçte en kullanışlı araç eğitim kurumlarıdır. Haliyle siyasi güç, ülkeyi yöneten kadrolar eğitimin nasıl olacağına, niteliğine ve niceliğine karar veren mekanizmaları oluşturur. Dolayısıyla aslında istendik’teki isteyen bu siyasi güçtür. Politik kurumlardır.)

Politik Temeller

Eğitim bir yönü ile de bir gelecek tasavvurudur. Bugün ilkokula başlayan bir çocuğun 12 yıl sonra hangi becerilere sahip, nasıl bir dünya görüşüne sahip olacağına dair bir vizyondur. Dünyanın geleceği öngörülmeli, 12 yıl sonra oluşacak iş gücü piyasası, ekonomi, teknolojide yaşanan gelişmeler vb konularda fikir sahibi olunmalı ve bu muhayyal geleceğe insan yetiştirilmelidir. İşte politik kurumlar tam olarak burada devreye girer. Bu kurumlar bugüne ve geleceğe dair doğru okumalar yaparlarsa, ülkenin ve dünyanın ihtiyaç duyacağı insanları yetiştirmeyi başarırlarsa bu ülke güçlü olacak, insan kaynaklarını doğru yönetmiş olacaktır. Değil gelecek, bugüne dair dahi doğru okumalar yapılamadıysa ve eğitim kurumları doğru insanları yetiştiremeyecek ve nitelikli işgücü ciddi şekilde kaybolacaktır.

Dolayısı ile eğitim aslında oldukça politik bir konudur. Devleti yönetme gücünü halk kime verdiyse, bu güç halkın istekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda bu gücü kullanacaktır. Demokrasinin hem gücü hem de bir çelişkisi. Seçimle işbaşına gelen iktidarlar, iktidarda kalabilmek için halkı memnun etmek ve oyları toplamak zorundadır. O zaman eğitim açısından da halkın çoğunluğunun istediği şekilde eğitim politikaları ister istemez oluşturulacaktır. Yukarıda bahsettiğimiz birçok temel bu noktada ağırlıklarını kaybetmektedir. Köy enstitülerinin hikayesi ya da cumhuriyet tarihi boyunca imam hatiplerin hikayesi bu durumu çok net bir şekilde açıklamaktadır.

Eğitim Nedir? Özet

Özetle aslında demek istediğim temel şey şu. Eğitim istendik yönde davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. Asıl olarak isteyen politik kurumlardır. Politikacıları halk belirler. Yani herhangi bir toplumun ortak zekası, ortak kararları, önce iktidarı buna bağlı olarak da eğitim süreçlerini belirler. Demem o ki eğer eğitimden yana bir şikayetimiz varsa sanırım önce kendimizden şikayet etmemiz gerekecek. Halk için halka rağmen eğitim de bir çözüm olabilir ama o benim konum değil.